Boyun omurganın en hareketli parçasıdır. Karotis, vertebral arter, omurilik ve spinal sinirler gibi hayati organları korur. 7 servikal omur, 8 servikal sinir vardır. En hareketli bölge 4. ve 6. boyun omurları arasındadır. İki omur arasında yer alan diskin ortasında yumuşak nukleus pulpozus, etrafında ise daha sert anulus fibrozus yer alır. Spinal sinirlerin çıktığı aralıklar boyun öne eğildiğinde açılır, arkaya eğildiğinde ise kapanır. Boyun normalde önden bakıldığında düzdür, yandan bakıldığında ise lordoz adı verilen bir eğimi vardır.

Boyun ağrıları fizik tedavi polikliniklerinde en sık görülen sorunlardan birisidir. Bel ağrısından sonra sıklık bakımından ikinci sıradadır. Önemli farklılık boyun ağrısının daha az sakatlık yapması ve iş kapasitesini nadiren etkilemesidir. Orta yaş grubunda sıktır, 25-45 yaşları arasında yoğunlaşır. Yaşam boyu görülme olasılığı  %50’dir.

Boyun ağrısına neden olan çok sayıda hastalık vardır. Servikal osteoartrit (kireçlenme), boyun fıtıkları, yumuşak doku zedelenmeleri (sprain ve strain), dar kanal ve doğumsal anomaliler gibi hastalıklar mekanik ağrı nedenleri arasında sayılabilir. Ayrıca romatizmal, infeksiyöz, endokrin, metabolik ve tümöral hastalıklar gibi sistemik hastalıklar da boyun ağrısına sebep olabilir.

Akut boyun ağrısının en sık sebepleri servikal strain ve spraindir. Strain adalelerde, sprain ise ligamanlarda bir zedelenme varlığını ifade eder. Her iki durumda da hastalarda nörolojik kayıp bulunmaz. Etyolojide travma hemen her zaman mevcuttur. Bazen çok hafif travma, zorlama, ağır yük taşıma, kötü pozisyonda uyuma olabileceği gibi trafik kazalarında gördüğümüz kamçı yaralanmasına (whiplash) bağlı da olabilir. Kamçı yaralanması genellike arkadan araç çarpması ile olur, boyunun öne ve arkaya ani hareketi ile meydana gelir. Ağrı travmayı takiben çoğunlukla hemen ortaya çıkabildiği gibi, 6 ile 24 saate kadar da uzayabilir. Tanıda klinik muayenenin yanında, lateral servikal radyografilerde lordozda düzleşme dışında başka bir bulgu yoktur. Ancak kırık veya segmental instabilitenin ekarte edilmesi açısından radyografiler gereklidir.

Klinikte en sık görülen kronik boyun ağrısı nedenlerinden birisidir, servikal spondiloz veya kireçlenme olarak da adlandırılır. 50 yaş üzerinde sıktır. Yaşlanma, travma, iş aktiviteleri ve genetik faktörlerin rolü vardır. Alt servikal bölgede daha sık görülür. Ağrı sabah belirgindir, akşam saatlerinde artar. Eklem hareket genişliği azalır. Kök basısı ile kola yayılan ağrıya yol açabilir. Faset eklem ağrısı boyun ve omuzda hissedilir, hareketle artar. Direkt servikal grafiler tanı için genellikle yeterlidir. Nörolojik bulgu varlığında manyetik rezonans görüntüleme basıyı göstermede yararlıdır.

Dar kanal doğumsal veya sonradan kazanılmış olabilir. Omurilik ve sinir köklerinin geçtiği boşluklar daralmıştır. Doğumsal dar kanal kısa pediküllere bağlıdır. Sonradan kazanılmış ise spür oluşumu, disk protrüzyonu, ligament hipertrofisi ve faset eklem hipertrofisi gibi dejeneratif değişikliklere sekonder oluşur. Boyun ağrısı yanısıra kollarda, bazen bacaklarda kuvvetsizlik, el becerisinde azalma meydana gelir, denge kaybı ve yürüme bozukluğu olur, kaslarda aşırı kasılma, duyu kaybı, uyuşmalar, mesane, barsak fonksiyonlarında bozulma olur.

Boyun bölgesi omurgamızın en hareketli parçasıdır. Omurlar arasında yer alan diskler şok abzorbe ederler. Travmalar, çarpma ve düşmeler veya ilerleyen yaş nedeniyle diskin su içeriği azalır, bozulan diskin dış tabakası yırtılabilir ve diskin merkezinde yer alan yumuşak kısım dışarı çıkarak omurilik ve sinirlerin yer aldığı boşluğa taşabilir. Buna disk herniasyonu veya fıtıklaşma denir. Disk herniasyonu genellikle genç yaşlarda olur. 50 yaş üzerinde ise genellikle dejeneratif değişikliklere bağlı oluşan disk problemleri daha sıktır. Benzer şekilde omurilik veya sinir kökü basısı yapabilir. Boyun fıtığında sinir kökü basısına bağlı olarak gelişen omuz ve kola yayılan ağrı, etkilenen kökle uyumlu olarak duyusal, motor ve refleks belirtiler görülür. Boyun ağrısına kola yayılan ağrı, uyuşma ve kuvvetsizlik eşlik ediyorsa olası tanı boyun fıtığıdır.

Doğumsal veya sonradan kazanılmış olabilir. Baş ve boyunun rotasyonel deformitesidir. Zor doğumda olabildiği gibi, anne karnındaki pozisyona bağlı da olabilir. Genellikle doğumdan kısa süre sonra farkedilir, bazen bebek başını dik tutmaya başlayana kadar gözden kaçabilir. Daha çok aile tarafından bebeğin başını hep aynı tarafa eğik tuttuğu farkedilir. Boyun yan tarafında bir sertlik ele gelebilir. Sorun sternokleidomastoid adalededir, bu kas içine kanama, kasta kasılma veya kısalmaya bağlı olarak baş sorun olan tarafa eğik, çene ise karşı tarafa dönük durur. Ağrıya neden olmaz. Muayenede başın her 2 tarafa dönüp dönmediği kontrol edilmelidir. Genellikle uygun pozisyonlama ve evde yapılabilen germe egzersizleri ile düzelir.

Ankilozan spondilit primer olarak sakroiliak eklemler ve omurgayı tutan bir binflamatuvar hastalıktır ve başlangıçta bel ağrısı ve sabah tutukluğu belirgindir. İlerleyen dönemlerde boyun hareketlerinde tutukluk olur. Alt servikal tutulum sıktır. Baş ve gövde birlikte rotasyon yaparak bunu kompanze eder.

Romatoid artrit primer olarak elin küçük eklemlerinde simetrik tutulum ile ortaya çıkan inflamatuvar bir eklem romatizmasıdır. Sinovyal doku invazyonu eklem yüzeyini bozar ve ligamentöz laksite yapar. Bu daha çok alt servikal bölgede vertebralarda subluksasyon veya dislokasyona yol açar. Romatoid artritte tipik servikal tutulum atlantoaksiyal subluksasyondur. Fleksiyon-ekstansiyon grafileri ile tanı konur. Atlas-odontoid arası 3mm’den fazladır. Juvenil romatoid artritte de boyun ağrısı olabilir. İleri dönemlerde üst servikal bölgede ankiloz gelişir. Boyun hareketlerinde kısıtlılık oluşur ve kalıcıdır.

Fibromiyalji sendromu (FMS) kas-iskelet sisteminde yaygın ağrı ve hassas nokta adı verilen spesifik noktalarla karakterize bir kas-iskelet sistemi hastalığıdır. Yaygın ağrı, tutukluk, subjektif şişlik gibi kas iskelet sistemi semptomlarının yanı sıra halsizlik, sabah yorgunluğu, gün boyu devam eden yorgunluk, uyku bozuklukları, uyuşmalar, başağrısı, konsantrasyon bozukluğu, dismenore, irritable barsak sendromu, artmış endişe ve depresyon, ağız ve göz kuruluğu, Raynaud fenomeni ve sık idrara gitme gibi kas iskelet sistemi dışı belirtiler olabilir. Uykunun derin fazının bozulduğu gösterilmiştir ve bu verimsiz bir uyku nedeniyle kişi uzun saatler uyusa bile sabah yorgun kalkar. Fibromiyalji sendromunda santral sinir sisteminde duyarlılığın artmış olduğu düşünülmektedir. Fizik muayenede spesifik noktaların palpasyonla hassasiyeti tipiktir.

Bir veya birden fazla adalede tetik nokta adı verilen hipersensitif nokta veya noktalarla birlikte ağrı, adale spazmı, hassasiyet, tutukluk, hareket kısıtlılığı, kuvvet kaybı ve nadiren de otonomik disfonksiyonlarla seyreden bir ağrı sendromudur. Vücuttaki tüm kaslarda olabilir. Etkilenen adaleye bağlı eklem hareket açıklığında kısıtlılık tipiktir. Tanı tümüyle hikaye ve fizik muayeneye dayanmaktadır.

Servikal omurga ve disklerde infeksiyöz tutulum nadirdir. En sık neden tüberküloz ve piyojenik infeksiyondur. Stafilokok en sık neden olan piyojenik organizmadır. Boyun ağrısına ateş eşlik eder, hareket kısıtlılığı, yutma güçlüğü olursa akla gelmelidir. Boyun anteriorunda apse palpe edilir ve lokal hassasiyet vardır. Laboratuar testleri ayırıcı tanıda yardımcıdır. Radyolojik olarak vertebra ve disk aralığında destrüksiyon, son plakta erozyon,  yumuşak dokuda şişlik görülür.

Servikal bölgede osteoporoza bağlı kompresyon kırığı nadirdir, daha çok torakalde (sırt bölgesi) olur. Hasta genellikle ani başlangıçlı ve devamlı bir ağrı tarif eder. Devamlı ağrısı olan yaşlı hastada akla gelmelidir. Mikrofraktürler mineralizasyon bozukluğuna sekonder oluşur, direkt grafide görülmez ancak manyetik rezonans ile tespit edilebilir.

Servikal bölgede tümörler kemiğin primer benign ve malign tümörleri ve metastatik tümörler olmak üzere iki grupta toplanabilir. Metastatik tümörlerde en sık neden erkeklerde akciğer ve prostat, kadınlarda ise meme tümörleridir. Servikal bölgeye metastaz var ise ilk belirti gece belirgin olan ve istirahat ile azalmayan ağrıdır. Ayırıca tanıda servikal kord tümörleri akılda tutulmalıdır. Sinsi başlangıçlı ağrıya nörolojik defisit eşlik eder. Bacaklarda kuvvetsizlik, mesane paralizisi ve duyu kaybı bulunur. Birinci ve ikinci motor nöron bulguları görülebilir.

Boyun ağrısında ayrıntılı öykü ve fizik muayene yanı sıra bazı tanısal testler ayırıcı tanıda yardımcı olur. Boyun ağrısına eşlik eden sistemik bulgular varsa veya konservatif tedaviye yanıt alınamıyorsa laboratuvar incelemelerine başvurmak gerekebilir. Elektromiyografi kola yayılım ile birlikte olan boyun ağrılarında sorunun seviyesinin ve şiddetinin belirlenmesinde yol göstericidir. Boyun ağrısında en önemli yeri tutan görüntüleme yöntemi direkt grafilerdir. Özellikle dejeneratif değişiklikleri veya doğumsal anomalileri göstermede yeterlidir. Metastatik hastalık, infeksiyon, spinal deformite ve stabilite açısından da hastanın ilk olarak direkt grafi ile değerlendirilmesi önerilmektedir. Standart olarak ön-arka ve lateral çekimler yeterlidir. Bilgisayarlı tomografi daha çok kemiğe ait patolojilerin gösterilmesinde yardımcıdır.  Manyetik rezonans ise diğer metodlar ile görüntülenmesi güç olan servikal disk, spinal kord, sinir kökü, beyin-omurilik sıvısı gibi yumuşak dokuların görüntülenmesinde en çok tercih edilen yöntemdir. İnvaziv olmaması ve hastayı radyasyona maruz bırakmaması açısından tercih edilir. Servikal patolojilerde yeri sınırlı olmakla birlikte fraktürler, metabolik kemik hastalıkları, infeksiyonlar ve kemik tümörlerinde sintigrafinin yeri vardır.

Boyun ağrısında konservatif tedavinin amacı ağrıyı kontrol altına almak, inflamasyonu, refleks kas spazmını azaltmak, lezyon olan bölgeyi koruyarak iyileşmesini hızlandırmak, kas kuvvetini ve hareket açıklıklarını yeniden sağlamak, uzun dönemde özürlülüğü önlemek ve yaşam kalitesini arttırmaktır. Boyun ağrılarının tedavisinde birinci basamağı hasta eğitimi oluşturur. Boyun ağrılı hastaya eğitim verilerek iş ortamı ve yaşam biçimi ile ilgili alması gereken önlemler, farklı pozisyonlarda boynunu nasıl koruması gerektiği öğretilir.  Buna medikal tedavi, fizik tedavi, servikal ortezler, lokal enjeksiyonlar ve egzersizler eşlik eder.
Boyun ağrılarının medikal tedavisinde kullanılan başlıca ajanlar; basit analjezikler, non-steroid antiinflamatuar ilaçlar, opioid analjezikler, miyorelaksanlar ve antidepresanlardır. Boyun ağrılarında uygulanan başlıca lokal enjeksiyon tetik nokta ve hassas nokta enjeksiyonlarıdır. Bir çok fizik tedavi ajanı boyun ağrısı tedavisinde önemli yer tutmaktadır. Sıcak paketler, ultrason, TENS, elektroterapi, lazer, servikal traksiyon özellikle sinir kökü basısında ortaya çıkan belirtileri azaltır. Yumuşak servikal ortezler daha çok adale kaynaklı ağrıların tedavisinde kullanılır, plastik ve sert ortezler ise kök basısı olan durumlarda tercih edilir ve daha güvenli bir immobilizasyon sağlar.

Boyun ağrısı tedavisinde egzersizlerin önemli bir yeri vardır. Boyun egzersizlerinin başlıca amacı normal hareket açıklığını korumak ve boyun kaslarını güçlendirmektir. Boyun çevresi kasları güçlendirmek amacıyla izometrik egzersizler önerilir. Germe ve fleksibilite egzersizleri hareket açıklığını artırmak amacıyla kullanılır. Yüzme, özellikle sırtüstü yüzme boyun ağrısı olan hastalara hem kasları kuvvetlendirmek, hem aerobik kapasiteyi arttırmak açısından yararlıdır.

Hastalar çalışırken iyi sırt desteği olan, omuz ve kol kaslarının gevşemesi için kol desteği bulunan hareketli sandalyede oturmalıdırlar. Statik kas yükünü azaltmak için işyerinde çalışma sırasında kısa süreli küçük aralar verilmelidir. Boyun sürekli öne eğik veya aynı pozisyonda tutulmamalı, baş seviyesi üzerine ağır yük kaldırılmamalı, telefonla kulak ile omuz arasına sıkıştırılarak konuşulmamalı, kulaklık kullanımı tercih edilmelidir.

Herkes için uygun tek bir yastık tipi yoktur, kişiye ve soruna göre seçmek gerekir. Yastığın esas amacı boyunu ve omurgayı desteklemek ve kişinin sabah dinlenmiş ve rahat uyanmasını sağlamaktır. İdeal yastık boyunun normal aksını koruyacak şekilde olmalıdır. Çok yüksek veya alçak bir yastık boyunun normal aksını bozar, gece uykunun bölünmesine ve sabah ağrı ile kalkmanıza neden olur. Boyun ağrısı olanlarda boyun desteği olan ortopedik yastıklar önerilebilir, ancak bu yastıklar ile herkesin rahat edemediği unutulmamalıdır. Seyahatler sırasında da oturur pozisyonda uyurken başın düşmesini önlemek için U şeklinde yastık kullanımı ile boyunun zedelenmesi önlenebilir.